سه‌شنبه 20 آذر 1403   12:29:02
1401/1/9 سه‌شنبه
کارگروه ملي سیاستگذاری استانداردسازی حکمرانی خوب سازمانی، سلامت اقتصادی و مقابله با فساد ، یک کارگروه فراقوه ای سیاست گذار در زمینه تدوین و نقشآفرینی موثر استانداردهای ملی در بهبود فعالیتها و عملکردها در جامعه است و به منظور تعیین شاخص های حکمرانی خوب سازمانی و جنبه های هدایت، کنترل و پاسخگویی سازمان ها، تشکیل شده است و با جلب مشارکت گروههای ذینفع، متعهد به انجام موارد ذیل می باشد:
  • تعیین،تدوین و ترویج الگوی ملی مناسب برای دستگاههای اجرایی، سازمانها، بنگاه های اقتصادی و خدماتی با عنوان "مقررات ملی حکمرانی خوب سازمانی، سلامت اقتصادی و مقابله با فساد"
  • تدوین تجدید نظر و بازنگری استانداردهای ملی مرتبط و مشاركت در تدوین استانداردهای بین المللی ذی ربط؛ سازمان ایزو مطابق با قوانین و مقررات جمهوری اسلامی، منافع ومواضع ملی با حضور و مشارکت ذینفعان؛
  • تهیه و تدوین سیستم  جامع مدیریت سلامت اقتصادی و مقابله با فساد و شیوه پایش، ممیزی آن؛
  • آموزش و ترویج  در راستای حکمرانی خوب، سلامت اقتصادی و مقابله با فساد سازمانی؛
  • تعیین نحوه نظارت بر حسن اجرای مقررات ملی حکمرانی خوب سازمانی، سلامت اقتصادی و مقابله با فساد؛ 

 تعاريف واصطلاحات حکمرانی سازمانی
 عبارت است از یک سیستم انسان محورکه به واسطه آن سازمان هدایت شده وتحت نظارت قرار می گیرد و برای دستیابی به اهداف تعریف شده خود به شیوه ای اخلاقی، موثر، مسئولانه و در راستای انتظارات ذی نفعان پاسخگو می شود. چهار اصل بنیادین حکمرانی که نتیجه حصول اطمینان از حکمرانی مؤثر در سازمان هستند شامل :تولید ارزش، راهبری تولید ارزش، نظارت بر عملکرد و مسئولیت پذیری می باشد. هسته اصلی توانایی حکمرانی مؤثر سازمان عبارت است از:
  • تعیین رویکرد سازمان به تولید ارزش؛
  • هدایت و مشارکت در اجرای راهبرد برای تولید آن ارزش؛
  • نظارت بر عملکرد و رفتار سازمان مطابق انتظارات تعیین شده توسط مسئولان؛
  • نشان دادن مسئولیت پذیری نسبت به عملکرد، رفتار، تصمیمات و فعالیت های سازمان؛

حکمرانی خوب سازمانی
بنا به تعریف حکمرانی سازمانی، حکمرانی خوب به این معناست که تصمیم گیری در سازمان بر اساس اخلاق، فرهنگ، هنجارها، شیوه ها، رفتارها، ساختارها و فرآیندهای سازمان است.
نتایج سازمانی این حکمرانی خوب عبارتند از:
  • عملکرد موثر؛
  • سرپرستی مسئولانه؛
  • رفتار اخلاقی؛
حکمرانی خوب، سازمانی با هدفی روشن ایجاد و حفظ می‌کند و ارزش های بلندمدت را مطابق با انتظارات ذینفعان ارائه می‌دهد. در این نظامنامه منظور از حکمرانی خوب همان حکمرانی خوب سازمانی می باشد.

چارچوب حکمرانی خوب سازمانی
اجرای حکمرانی خوب یک سازمان مبتنی بر راهبری، ارزش‌ها و چارچوبی از مکانیسم‌ها، فرآیندها و ساختارهایی است که متناسب با زمینه داخلی و خارجی سازمان است. راهبرد‌ها، خط مشیهای حکمرانی، ساختارهای تصمیم‌گیری و مسئولیت‌پذیری‌ها که از طریق آنها شیوه اجرای حکمرانی سازمانی مشخص می شود.

 سازمان
شخص یا گروهی از افراد با وظایف مختص به خودشان به همراه مسئولیتها، اختیارات و روابط برای دستیابی به اهداف است. مفهوم سازمان شامل شخص حقیقی، شرکت تجاری، بنگاه، شرکت سهامی، تعاونی، موسسه خیریه یا نهاد، شرکت تضامنی و یا ترکیبی از یک یا چند از این موارد چه ثبت شده یا غیرثبتی، خصوصی یا دولتی می شود.

فساد سازمانی
به استناد تعریف بانک جهانی دو تعریف عملی در زمینه فساد سازمانی وجود دارد:
الف-  سوءاستفاده از قدرت عمومی برای بهره گیری شخصی؛
ب-  پیشنهاد دادن، دریافت، یا تقاضای هر چیز با ارزش برای تاثیرگذاری بر روی رفتار یک کارمند سازمان در فرایند انجام یک کار یا قرارداد.
فساد سازمانی از نظر ابعاد و انواع به رشوه ، اختلاس، فریب (تقلب ) های اقتصادی، باج گیری، امتیاز دادن و مصادیق آنها نظیر کلاهبرداری، کارتلها، اقدامات مجرمانه انحصارطلبانه/ضدرقابتی، پولشویی می باشد.

رشوه
هر نوع پیشنهاد، وعده، واگذاری، پذیرفتن یا درخواست یک منفعت ناصواب با هر ارزش (مالی یا غیرمالی)، مستقیم یا غیرمستقیم، فارغ از مکان، همراه با نقض قانون جاری به عنوان یک مشوّق یا پاداش برای یک شخص برای انجام یا خودداری از انجام یک کار در ارتباط با عملکرد وظایف آن شخص است.

سوت زنی
گزارش تخلف مشکوک یا واقعی توسط یک افشاگر می باشد. گزارش تخلف می تواند شفاهی، حضوری، کتبی یا به صورت الکترونیکی یا دیجیتالی باشد.

 تطابق
انجام تمام تکالیف سازمان را گویند.

 تعهدات(وظایف) تطابق
تعهدات (تکالیفی) که یک سازمان به طور اجباری باید از آنها پیروی کند و همچنین مواردی که یک سازمان داوطلبانه انتخاب می کند تا از آنها پیروی کند.

ذی نفع
هر شخص یا سازمانی که بر یک تصمیم یا فعالیت تاثیرگذار یا از آن تاثیرپذیر است یا برداشت تاثیرپذیری از آن داشته باشد. ذینفع میتواند درون سازمانی یا برون سازمانی باشد.

سیستم مدیریت
مجموعه ای از عناصر در ارتباط یا تعامل با یکدیگر یک سازمان برای پایه گذاری خط مشی ها ، اهداف و فرایندها به منظور دستیابی به آن اهداف است.
تبصره: عناصر یک سیستم مدیریت شامل ساختار سازمان، نقشها و مسئولیتها و طرح ریزی و عملیات است.

سیستم جامع مدیریت سلامت اقتصادی و مقابله با فساد سازمانی
سیستم جامع مدیریت سلامت اقتصادی و مقابله با فساد سازمانی مطابق با الزامات این استاندارد های مرتبط که در ذیل به آنها اشاره شده است و شامل مجموعه ای از عناصر مرتبط یا متقابل یک سازمان، خط مشی ها ، اهداف و فرايندهای مورد نیازبرای دستیابی به آن اهداف و مدونسازی، پیاده سازی، نگهداری و بازنگری وبهبود مداوم سیستم جامع مدیریت می باشد. این سیستم جامع شامل اقدامات طراحی شده برای شناسایی و ارزیابی ریسک انواع فساد و پیشگیری، کشف و برخورد با آنها می باشد.
استانداردهای مرتبط با این سیستم جامع مدیریت شامل موارد ذیل است
الف- پیش نویس استاندارد ملی ایران INSO 37001(ISO 37000) با عنوان حکمرانی سازمانی
 ب- استاندارد ملی ایران (INSO 37001(ISO 37001 با عنوان سیستم مدیریت ضدّ رشوه
پ- پیش نویس استاندارد ملی ایران (INSO37002(ISO 37002 با عنوان سیستم مدیریت افشاگری فساد (سوت زنی)
ت-پیش نویس استاندارد ملی ایران INSO37301(ISO 37301)سیستم مدیریت تطابق،
ث- استانداردهای ملی پایش و ممیزی سیستم جامع مدیریت بر اساس استانداردهای بین المللی ISO/IEC17021-9 شامل استاندارد ملی ایران (INSO ISO IEC17021-1(ISO/IEC 17021-1 ارزیابی انطباق الزامات نهادهای ارائه کننده خدمات ممیزی و گواهی کردن سیستم مدیریت- قسمت اول و استاندارد ملی (INSO/ISO19011(ISO 19011  رهنمودهایی برای ممیزی و  ISO/IEC 17021-9 ارزیابی انطباق - الزامات برای نهادهای ممیزی و گواهی کننده سیستم های مدیریت - قسمت 9: الزامات شایستگی برای ممیزی و صدور گواهینامه سیستم های مدیریت ضد رشوه